De publieke ruimte is niet genderneutraal en veel meer toegesneden op de behoeftes van jonge mannen dan van jonge vrouwen. Dat concluderen onderzoekers van Hogeschool Inholland, Erasmus Universiteit Rotterdam en TU Delft op basis van een studie in opdracht van de Kenniswerkplaats Leefbare Wijken. Het percentage jonge vrouwen tussen de 18-25 dat zich onveilig voelt in de buitenruimte, is tweemaal zo hoog als het percentage jonge mannen in die leeftijd. De onderzoekers presenteren zeven ontwerpprincipes voor openbare ruimtes waarin jonge vrouwen zich ook veilig kunnen voelen.
Je kunt het onderzoeksrapport hier lezen.
Krista Schram, associate lector Publiek Vertrouwen in Veiligheid bij Hogeschool Inholland startte het onderzoek in opdracht van de Kenniswerkplaats Leefbare Wijken naar aanleiding van verschillende recente onderzoeken in Rotterdam waaruit blijkt dat adolescente meiden zich niet welkom en veilig voelen in de buitenruimte. De onderzoekers presenteren de conclusies op 9 april aan beleidsmakers, ontwerpers, onderzoekers, jonge meiden en andere bewoners in Theater Zuidplein.
Schokkend verschil
De percentages jonge vrouwen tussen de 18-25 dat zich onveilig voelt in de buitenruimte zijn in Nederland ruim twee keer zo hoog als van de jonge mannen in dezelfde leeftijdsgroep, bevestigde de Veiligheidsmonitor 2023. “Dat is een schokkend verschil, en bovendien is er geen enkele verbetering zichtbaar de laatste jaren,” zegt Schram. “Gemeentelijke professionals van stadsontwikkeling, maatschappelijke ontwikkeling en veiligheid, wijkmanagers en – netwerkers, maar ook welzijnsorganisaties en jongerenwerkers moeten in actie komen om de openbare ruimtes veiliger en meer uitnodigend te maken voor jonge meiden.”
Hoe belangrijk vinden we jonge meiden
“Steden creëren een setting die vooral aantrekkelijk is voor jongens en waar meiden zich vaak niet prettig en onveilig voelen. En als zich excessen voordoen zoals aanranding en verkrachting, dan zeggen we tegen vrouwen dat ze ‘s avonds niet alleen over straat moeten. Zoals dat recent ook weer gebeurde na een aantal zedenincidenten in de binnenstad van Leiden. Daarmee leggen we het probleem bij hen en ondernemen we geen actie op de punten waarmee we daadwerkelijk bij kunnen dragen aan een oplossing, zoals de inrichting van de buitenruimte. Wat vertellen we jonge meiden dan over hoe belangrijk we hen vinden? We moeten veel meer laten zien dat de buitenruimte ook aan hen toebehoort door deze ook voor meisjes en jonge vrouwen aantrekkelijk te maken.”
Ogen op straat
Op basis van de inzichten uit literatuuronderzoek en straatinterviews (de laatste uitgevoerd door de lokale stichting Chicks and The City), presenteert de studie zeven ontwerpprincipes voor de openbare ruimte om de veiligheidsbeleving van jonge vrouwen te bevorderen. “Jonge vrouwen gebruiken de openbare ruimte op een andere manier dan mannen. Om zich veilig te voelen, is een openbare ruimte nodig waar voldoende informeel toezicht aanwezig is (‘eyes on the street’) maar waar zij ook privacy kunnen vinden. In ons onderzoek geven we aan hoe daarmee in het ontwerp van de openbare ruimte rekening kan worden gehouden,” zegt Tamar Fischer, Universitair hoofddocent Criminologie aan de Erasmus Universiteit. Een van de jonge vrouwen, 18 jaar oud, vertelde de onderzoekers: ‘Ik voel met niet veilig waar de sfeer grauw is. Als er weinig licht en weinig anderen mensen zijn.’
In het onderzoek is ook nagedacht over hoe meiden mee kunnen denken en doen. Dat is samengevat in twee participatieprincipes. “Het geschikt maken van de openbare ruimte voor jonge vrouwen moet met hen samen gebeuren,” zegt Geertje Slingerland, universitair docent Urban Studies aan de TU Delft. De ontwerpprincipes en participatieprincipes zetten de onderzoekers uiteen in het onderzoeksrapport, dat vanaf vandaag beschikbaar is. Je kunt het onderzoeksrapport hier lezen.
Het evenement heeft veel aandacht gekregen en is in verschillende mediakanalen gedeeld:
Lees hier de eerste publicatie van Algemeen Dagblad: Publieke ruimtes in Rotterdam ingericht op mannen: ‘Ruimte vaak onveilig voor vrouwen en meiden’
Lees hier de tweede publicatie van Algemeen Dagblad: Pleinen en straten vooral voor mannen een fijne plek, daarom mogen vrouwen voortaan meedenken.
Lees hier de publicatie van Trouw: Straat en plein zijn meestal afgestemd op de wensen van mannen.
Lees hier de publicatie van Stadszaken: Zeven ontwerpprincipes voor vrouwvriendelijke openbare ruimte.
Luister hier de podcast Nieuws&Co vanaf minuut 22.
Lees hier de publicatie van Gebiedsontwikkeling.nu: “Openbare ruimte is ontworpen voor (jonge) mannen maar (jonge) vrouwen voelen zich vaak onveilig”
Lees hier de LinkedIn post door Hermineke van Bockxmeer.
Radio Rijnmond
Lees hier de debat aanvraag voor de Actualiteitenraad van 18 april door PvdA.
Luister hier het interview met Geertje Slingerland.
Kijk hier de livestream van het plenaire deel van de middag hier terug.
Contact: Marjolein Kooistra, communicatie Kenniswerkplaats, kooistra@essb.eur.nl
